Over empathie, HSP en verbindende communicatie

Over empathie, HSP en verbindende communicatie

"Empathie is voor onze partner en kinderen, niet voor de werkvloer". Laat dit nu een uitspraak zijn van dr. Elke Van Hoof die ik met plezier in dit blog artikel wil uitwerken.

Laten we starten met volgende open deur in te trappen: "personen met HSP hebben het zenuwstelsel en hersenen om empathisch in de wereld te staan".

"Waarom??" hoor ik jou denken? Er zijn een aantal redenen waarom personen met HSP empathisch en prosociaal in het leven staan.

Personen met HSP activeren in vergelijking tot niet HSP-ers meer hersengebieden bij eenzelfde prikkel of uitdaging. Dit is de diepgaande verwerking in de hersenen dat een HSP brein kenmerkt.

Naast bovenstaande diepgaande verwerking is het intussen reeds meermaals wetenschappelijk bewezen dat personen met HSP in vergelijking met zijn hun niet-sensitieve medemens hyperactieve spiegelneuronen hebben.

Spiegelneuronen zijn neuronen die actief worden wanneer je waarneemt wat iemand anders doet. Spiegelneuronen spelen een belangrijke rol in bij sociale leerprocessen vooral bij kinderen. Bij personen met autisme blijken de spiegelneuronen minder actief te zijn.

Hersenonderzoek heeft aangetoond dat hersengebieden die bij empathie betrokken zijn vaker bij personen met HSP worden geactiveerd - samen met de precuneus.

De precuneus is dat deeltje in de hersenen dat met 3D-denken geassocieerd wordt. Omwille van zowel de diepgaande verwerking als de activatie van de precuneus denken personen met HSP in opportuniteiten en mogelijkheden zonder daar een extra inspanning voor te moeten leveren. Personen met HSP zijn ´bedraad´ en hebben het zenuwstelsel om in mogelijkheden en opportuniteiten te denken.

Kortom, omwille van goedwerkende spiegelneuronen, de diepgaande verwerking in de hersenen, de snelle activatie van die zones in de hersenen die te maken hebben met empathie én de hulp van de precuneus die steeds opportuniteiten en mogelijkheden waarneemt, worden mensen met HSP steeds naar hun medemens gezogen. Personen met HSP vinden het zeer moeilijk om bij zichzelf te blijven. Vaak leidt dit tot onaangepaste zorg en weinig zelfzorg. En laat het geen geheim zijn: personen met HSP lopen elke keer met open ogen in diezelfde val!

Investeren in vertrouwen, veiligheid en respect

Om die reden is het belangrijk om in intermenselijke relaties actief in andere dimensies dan empathie te investeren. Laat ons even op werkrelaties inzoomen.

Op de werkvloer is het belangrijk om eerst VERTROUWEN en VEILIGHEID goed uit bouwen. Eens de veiligheid geïnstalleerd is, kunnen we RESPECT voor elkaar beginnen uitbouwen. In laatste instantie, als er dan nog energie over is, kunnen we ons eventueel empathisch en prosociaal gedragen. Dit wil bijvoorbeeld concreet zeggen dat personen met HSP maar beter "nee" leren zeggen of om vertragingsmechanismen leren inbouwen: "Ik moet dat even bekijken en kom er graag op terug". Deze ene zinsconstructie bouwt een soort van verdedigingslinie op, zodat personen met HSP zich minder snel in (ongepaste) zorg voor de ander verliezen.

Personen met HSP hebben omwille van een aantal redenen een hogere nood aan hersteltijd:
- personen met HSP zijn sneller en accurater dan hun minder sensitieve medemens, maar dit talent gaat met een bepaalde kost gepaard. Personen met HSP hebben meer nood aan hersteltijd.
- personen met HSP zijn vaker overprikkeld, waardoor hun stresssysteem oplaadt. Ook hier biedt hersteltijd soelaas.
- personen met HSP hebben soms last van ´rejection sensitivity´ waardoor hun stresssysteem overuren maakt. Nog een reden om in te zetten op rust en hersteltijd. Een blog artikel over ´rejection sensitivity´ kan je ´hier vinden.

De nood aan verbindende communicatie voor personen met HSP

Het is voor personen met HSP belangrijk om op een verbindende manier te onderhandelen zodat ze op elk moment helder over hun nood kunnen communiceren (bijvoorbeeld de nood aan hersteltijd). Zitten personen met HSP in een stroom van ´zorgen voor de ander´, prosociaal gedrag en hebben ze niet geleerd om te onderhandelen, dan zie ik wel een aantal issues aan de horizon verschijnen.

Ik eindig dit blog artikel met nog een laatste reden waarom personen met HSP best leren om hun nood (verbindend) te communiceren en te onderhandelen over de gang van zaken. Indien personen met HSP met iets nieuws geconfronteerd worden, is het vlug ondernemen van actie een kwaliteit en voordeel. Maar bij een nieuwe prikkel worden ze ook algauw uit hun "WINDOW OF TOLERANCE" gesleurd, wat dan weer een nadeel is. De groeicirkels liggen bij personen met HSP dichter bij elkaar dan bij personen zonder dit persoonlijkheidskenmerk.

Groeten,
Mathieu Devies

Heb je nog vragen naar aanleiding van deze blog? Laat een berichtje na, of bel ons op.

In het najaar van 2016 volgde Mathieu de opleiding ´HSP voor professionals´ onder leiding van Prof. Elke Van Hoof aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB). In deze opleiding worden alle bestaande wetenschappelijke onderzoeksresultaten over HSP met de meest recente neuropsychologische inzichten gecombineerd. Prof. Elke Van Hoof schreef in dezelfde periode het boek ´Hoogsensitief´. In het blog-item ´HSP wetenschappelijk aangetoond´ kan je daaromtrent meer lezen.

Het maakt verschil als je als hoogsensitief persoon met je eigenschap hebt leren omgaan of niet. Het is daarom van belang dat een persoon met HSP de valkuilen én kwaliteiten van dit persoonlijkheidskenmerk leert begrijpen.

Een coachingstraject kan je helpen om te onderzoeken wat HSP voor jou betekent en hoe je deze eigenschap als een talent en kracht kan ervaren en inzetten. In een coachingstraject bij Mathieu kunnen volgende zaken aan bod komen:

Wat is hoogsensitiviteit? Ben ik hoogsensitief?
Hoe kan ik mijn hoogsensitiviteit als een kracht zien?
Wat zorgt in mijn leven voor overprikkeling? Hoe kan ik de overprikkeling vermijden?
Hoe kan ik dit aangeboren persoonlijkheidskenmerk als een talent gaan inzetten?
Hoe kunnen we overprikkeling, stress en burnout begrijpen vanuit de fysiologie van de hersenen?
Waarom zijn positieve psychologie, mindfulness en verbindende communicatie belangrijk?
Wat zijn de positieve kenmerken van HSP?
Wat zijn de valkuilen van hoogsensitiviteit?
Hoe communiceer ik over HSP?
...

De persoonlijkheid van een persoon is meer dan één facet. Je kunt bijvoorbeeld extravert zijn, maar daarnaast ben je nog heel wat dingen. Zo gaat dit ook met hoogsensitiviteit. Je kunt hoogsensitief zijn, maar de mate waarin dat een probleem zou kunnen zijn, wordt door nog andere persoonlijkheidskenmerken beïnvloed. Door context elementen en de manier waarop je in jouw leven met uitdagingen omgaat.